You’re not hunting him… he’s hunting you.

Nie myślałem, że zrobię z tego maraton, ale ostatecznie, dlaczego nie? W związku z premierą piątej części Rambo postanowiłem odświeżyć sobie pozostałe odsłony. Niby każdą z nich widziałem po kilka razy, ale gdybym miał sobie przypomnieć ich przebieg, to z dwójki i trójki nie pamiętam nic oprócz miejsca akcji oraz tego, że trójka notorycznie stanowi powód do kpin… Cholera, teraz to sam jestem ciekaw, dlaczego. Jedziemy!

First Blood

Recenzje z założenia są subiektywne, ale w przypadku First Blood byłby to dla mnie uber subiektywizm. Jest to jeden z filmów, które za małolata widziałem wiele razy, a potem jeszcze więcej. Prawdopodobnie pierwszy seans odbył się, gdy miałem dużo mniej lat niż sugerowana kategoria wiekowa. Zresztą popularność gadżetów typu „scyzoryk MacGyvera”, albo „Rambo-nóż” wśród smarkaterii świadczyła o tym, że nie byłem jedyny (dostęp do tych „zabawek” to już osobna bajka). Z jednej strony ocena końcowa miała być wynikiem sentymentu, jakim darzę ten film, z drugiej, po odświeżeniu go stwierdzam, że i bez niego ta opowieść się broni.

Zacznijmy od tego, że First Blood jest adaptacją książki o tym samym tytule. Nie miałem okazji jej przeczytać, ale wiem, że obie wersje różnią się przede wszystkim zakończeniem. Jednak trzon pozostaje ten sam. Głównym bohaterem jest John Rambo, weteran wojny w Wietnamie. John chce odwiedzić ostatniego znajomego ze swojego oddziału, ale na miejscu okazuje się, że ten również poległ – w walce z rakiem. Przybity Rambo idzie przed siebie i ma wątpliwe szczęście zawędrowania do miasteczka Hope. Lokalny szeryf niespecjalnie lubi włóczęgów, więc proponuje, że przewiezie Johna przez miasto, żeby nie było kłopotów. Pozostaje głuchy na to, że Rambo chce tylko coś zjeść przed dalszą drogą. Jak tylko zostawia go poza miasteczkiem, żołnierz zawraca. Szeryf wraca po niego i aresztuje. Podwładni szeryfa obchodzą się z więźniem źle do tego stopnia, że przypominają mu się najgorsze chwile z wojny. W tym momencie uruchamia się instynkt przetrwania, Rambo ucieka, a policja zaczyna obławę.

Pomijając na moment nostalgię, ten film to prawdziwy majstersztyk tego, jak kreować, różnicować i dawkować napięcie. Z konstrukcji dialog-sekwencja-dialog-sekwencja wyciśnięto, ile się dało. Każda sekwencja charakteryzuje się inną dynamiką, a każdy dialog pozwala złapać oddech przed kolejnym kawałkiem akcji. W ucieczce z więzienia mamy szybką mordoklepę, w pogoni przez góry intensywny pościg, w zawalonej kopalni poczucie klaustrofobii i tak aż po finał.

Z jednej strony First Blood to bardzo dobrze zrealizowany akcyjniak, w którym wbrew pozorom nie pada zbyt wiele trupów. Ba, głównym zamysłem jest tu pokazanie problemu żołnierzy powracających z wojny i braku dla nich miejsca we współczesnym świecie, który spycha ich na margines albo chce o nich zapomnieć. Całą tę sytuację podsumowuje Rambo w ostatnim monologu. Nie wiem, czy jest to oscarowy materiał, ale na pewno jeden z lepszych popisów aktorskich Sylvestra Stallone.

Co więcej mogę dodać? Może niektóre dialogi zajeżdżają kiczem (zwłaszcza te w wykonaniu pułkownika Trautmana), a zacietrzewienie niektórych policjantów wydaje się być przerysowane, ale nijak nie umniejsza to wartości First Blood, który udało się zrealizować jako coś więcej niż zwykłe kino akcji. Chyba znowu włączyła mi się nostalgia. W każdym razie, niezależnie od tego, czy patrzycie na FB jako akcyjniak, czy komentarz sytuacji w USA, warto dać mu szansę. Moja ocena: 5.

Rambo: First Blood Part II

Ta część jest problematyczna. First Blood jest tak zrobioną produkcją, że nie potrzebuje sequeli. Jednak kasa musi się zgadzać, więc siłą rzeczy takowe powstaną. Tylko jak rozwiązać problem, że komentarza społecznego z pierwowzoru nie da się powtórzyć/przedłużyć? Nijak, po prostu skupmy się na widowiskowości i dostarczmy rozrywki. Od tego momentu, jeśli porównać każdą kolejną część do pierwowzoru na płaszczyźnie innej niż kino akcji, będą to produkcje gorsze. Jeszcze dwójka próbuje ratować się zwrotami fabularnymi i kontynuacją wydarzeń nie tylko z First Blood, ale także wojny w Wietnamie. Pozostałe części są już bardziej oderwane od tych realiów i stawiają na demolkę.

Druga część rozpoczyna się niedługo po pierwszej. Rambo trafił do więzienia, ale ma szansę na anulowanie pięcioletniego wyroku, jeśli wykona dla wujka Sama jeszcze jedno zadanie. Ma udać się w okolice znanego mu obozu w Wietnamie i przeprowadzić rekonesans. W przypadku znalezienia jeńców ma nie reagować, tylko wracać do bazy. Na miejscu szybko się okazuje, że rozkaz nie był taki oczywisty, a przy pierwszej próbie ewakuacji gówno trafia w wentylator.

Jak już wspomniałem, drugiej części First Blood nie ma co rozpatrywać pod tym samym kątem, co jedynki. Owszem, autorzy starają się nadać podobny wydźwięk tu i tam, ale jest on dużo słabszy, a ostatni monolog Rambo to popłuczyny w porównaniu z oryginałem. Całość zagłusza huk eksplozji, krzyki zabijanych i karabiny plujące kulami na lewo i prawo. Obok Rambo w tym samym roku wyszedł jego największy konkurent: Commando. Oba tytuły wytyczyły kierunek, którym kino akcji podążało wiele lat (wliczając w to kolejne sequele Rambo oraz inną, bardziej współczesną serię autorstwa Stallone’a: The Expendables). Różnica jest taka, że Commando nie próbuje udawać ambitniejszego, a Rambo 2 jeszcze się waha. Ku uciesze widza przy okazji robi również rozpierduchę. Naprawdę jest na co popatrzeć: strzelaniny, wysadzanie pojazdów i budynków, fajczenie wiosek i pól, tony trupów oraz debiut równie kultowego co nóż łuku. W niektórych fragmentach tempo akcji jest tak szybkie, że będziecie wżerać popcorn z prędkością, z jaką karabin Johna strzela. Gdybym miał się tutaj do czegoś przyczepić, to będzie to finałowy pościg helikopterem. Sam w sobie jest w porządku, ale twórcy próbując zwiększyć dynamikę całej sekwencji pocięli ją na tak krótkie kawałki, że przeskoki co sekundę-dwie potrafią przyprawić o ból głowy. Ciekawostką aktorską jest obecność w małej roli Martina Kove, znanego bardziej jako John Kreese z serii Karate Kid.

First Blood Part II to kwintesencja górnej półki kina strzelanego z ery VHS. To film, który może zaczynał się poważnie, ale potem dostarczał jazdy bez trzymanki idealnej na weekendowy wieczór na kanapie, przed telewizorem, z przekąskami i procentami. Pewnie, że jako sequel jest średni, ale jako akcyjniak zasługuje na co najmniej 4+ i przynajmniej jeden seans, żeby wiedzieć, o co tyle huku.

Rambo III

Kontynuujemy trend odchodzenia od poważnych tematów na rzecz radosnej rozwałki oraz dziwnego nazewnictwa sequeli.

Po wydarzeniach z drugiej części Rambo ukrył się w Tajlandii, gdzie zarabia na walkach z lokalnymi osiłkami. Trautman w towarzystwie Griggsa (znany np. z RoboCopa Kurtwood Smith) odnajduje Johna i chce zlecić kolejną misję, tym razem w Afganistanie. Rambo odmawia, w związku z czym Trautman leci sam. Niestety, w trakcie wykonywania zadania wpada w ręce wojsk radzieckich. Dopiero wtedy John rusza swoje cztery litery na odsiecz przyjacielowi.

R3 to podręcznikowo zrealizowany sequel. Jest pretekst – jest rozpierducha. Niestety, jeśli tak na dobrą sprawę nie liczyć skali zniszczenia (więcej eksplozji, więcej sprzętu wojskowego itd.) oraz zmiany zielonego Wietnamu na pustynny Afganistan, ten film nie wyróżnia się niczym specjalnym. Ta odsłona przygód Rambo wygląda, jakby chcieli nakręcić własną wersję Commando z odrobiną realizmu (przy całej mojej sympatii dla perypetii Johna Matrixa, Rambo wydaje się być bardziej prawdopodobnym zabójcą, nawet w widowisku, które obok realizmu tylko stało, a i to krótko), ale cała reszta jest wtórna, nawet jeśli zestawić ją tylko z First Blood Part II. Jakby tego było mało, Rambo 3 miał dodatkowo pod górkę. Film ukazał się w roku 1988, a jest to rocznik takich produkcji, jak Die Hard, They Live, Willow, Young Guns, Bloodsport, Red Heat i wielu innych. Owszem, to różne gatunki, ale chodzi właśnie o ogrom różnorodności, jaki był dostępny w tym samym czasie. Wałkowanie tego samego po raz trzeci przy takiej konkurencji było ryzykowne i chyba wyszło niespecjalnie opłacalnie, bo kolejna odsłona ukazała się 20 lat później.

Rambo III to nie jest zły film. Ba, przez swoją powtarzalność i nieliczne poprawki może okazać się pozycją idealną dla osób, które po prostu chcą kolejnego akcyjniaka bez udziwnień lub moralizatorstwa. W takim wariancie ten film zasługuje na 4. Ja jednak nie bawiłem się aż tak dobrze, dlatego moja ocena to: 3+.

John Rambo

Po wydarzeniach w Afganistanie Rambo powrócił do Tajlandii, gdzie kontynuuje swój cichy żywot. Któregoś dnia grupa wolontariuszy prosi go przetransportowanie ich do wioski Karenów znajdującej się przy granicy ogarniętej przez rewolucję Birmy. Z rewolucji korzystają piraci oraz wojsko plądrujące, co się da. Dzieci są siłą wcielane do armii, mężczyźni zabijani, a kobiety brane do niewoli. Wkrótce podobny los spotyka także wspomnianych wolontariuszy. Organizator całego przedsięwzięcia prosi Rambo, by wraz z oddziałem najemników odbił ich z niewoli.

Przyznam się, że mam dziwny sentyment do tego filmu. Po pierwsze – wyszedł w okresie, w którym horrory kojarzyły się z kategorią PG-13 (który to trend utrzymuje się do dziś), a akcyjniaki wszelkiego rodzaju były łagodzone, aby trafić do jak największej widowni. Rambo olewał sobie takie praktyki i przedstawiał akcję po swojemu. Prawda, że co najmniej jedna scena jest dziś źródłem memów, ale pomimo sztuczności krwi efekt końcowy pozostaje brutalny.

Po drugie – ten film jest bezpardonowy. W pewnym sensie bardzo blisko mu do jedynki. W dosadny sposób pokazuje okrucieństwo wojny, która nie oszczędza absolutnie nikogo. Można powiedzieć, że z widzem włącznie - to najbrutalniejsza i najkrwawsza odsłona w serii. Żeby było ciekawiej cała ta jatka nie zawsze dzieje się z udziałem głównego bohatera, tym samym podkreślając to, co pisałem o konfliktach. Ciężko też nie odnieść wrażenia, że właśnie tak miała wyglądać druga część, ale trzeba było czasu i doświadczenia, by nakręcić ją właśnie tak.

Po trzecie – nawet jeśli porzucić około wojenne dywagacje, głupawe gadki typu „We can live for nothing or die for something.”, John Rambo to kawał świetnego kina akcji. Sceny skradania się utrzymują w napięciu, strzelaniny potrafią rozwalić głośniki, z ekranu leje się krew, ciała fruwają, eksplozje huczą, każde ujęcie jest dynamiczne, ale żadne nie zawiera durnego patentu typu trzęsąca się kamera albo przeskoków tak szybkich, że można dostać oczopląsu. Szybciej od wystrzeliwanej amunicji będzie tylko znikać przygotowany popcorn, zaś zakończenie mogłoby z powodzeniem zwieńczać całą serię.

Do Johna Rambo lubię wracać niemal równie często, co do First Blood, choć z innych powodów. Moja ocena: 5-.

Rambo: Last Blood

Piąty film, którego w ogóle się nie spodziewałem. Z dwóch powodów: Stallone nawet Rocky’ego odstawił na boczny tor na rzecz spin-offów z serii Creed, zakończenie czwórki wydawało się definitywne.

John przez ostatnie 11 lat od powrotu z Birmy doprowadzał rodzinne ranczo do porządku. Razem z nim zamieszkuje przyjaciółka rodziny, Maria Beltran, oraz jej wnuczka, Gabriela. Ta ostatnia za wszelką cenę chce dowiedzieć się, dlaczego ojciec porzucił ją i jej nie żyjącą już matkę. Jej przyjaciółce udaje się zlokalizować wspomnianego typa w Meksyku. Gabriela wbrew ostrzeżeniom Johna robi sobie wycieczkę na południe. Gdy do Johna dociera, że nie pojechała na studia, jak deklarowała, rusza jej śladem.

Gdy szedłem na ten film do kina, miałem spore oczekiwania. Według recenzji, które widziałem, Last Blood był, podobnie jak poprzednik, filmem brutalnym i olewającym sobie trendy panujące w kinie. Rzeczywiście, te aspekty były w filmie, ale w małych ilościach. Do tego pozostałe elementy nie zadziałały.

Pierwsze, co mnie tknęło po seansie, to myśl: Właściwie po co był ten film? Fabuła serii faktycznie domknęła się na czwartej odsłonie. Można do niej dorzucić czarno-biały montaż z napisów z LB i byłoby po wszystkim. Ja rozumiem, że we wszystkich częściach to los rzucał Johna w nieprzyjazne okoliczności i trzeba było sobie w nich radzić, ale tutaj ciężko nie odnieść wrażenia, że jest to jakieś wymuszone. Pewnie, że poprzednio osoby (mniej lub bardziej) bliskie Rambo też nie miały lekko, przez co i on cierpiał, ale tutaj nie czułem żadnych emocji. Fabularnie nic nie sprawiało, żebym miał poczucie integralności opowieści typu: To jest reakcja na to, a to na tamto. Tutaj było raczej: Nic się nie dzieje, więc ona MUSI pojechać do Meksyku. Hmm, znowu martwy punkt, więc ona MUSI zniknąć. I tak do samego końca. Nie opowieść – lista zakupów do zrobienia. Najgorsze jest to, że w tej liście widać, jak autorzy gimnastykują się, żeby z Rambo zrobić znowu maszynę do zabijania. Rozumiecie? Uczłowieczali go przez cztery i pół filmu, tylko po to, by spróbować go znowu zezwierzęcić w finale. Kolejną bzdurą fabularną jest obecność pewnej pani reporter, która jest niczym innym, jak deus ex machina, która dosłownie w dwóch scenach przerzuca fabułę, bo inaczej ta znowu utknęłaby w miejscu. A na koniec dodam, że jeśli ktoś przez cały film podejrzewa, że chyba gdzieś tę konstrukcję już widział, tylko lepiej zrobioną, to podpowiem, że najlepszym (i do tego pierwszym z brzegu) przykładem będzie Taken z Liamem Neesonem.

Żeby nie było, że tylko narzekam na fabułę, jest tam parę drobiazgów, które nawet nieźle wyszły. Relacje Rambo i Marii są bardzo przyjemne. John przy niej wydaje się być niemal normalnym człowiekiem. Normalnie gada, uśmiecha się. Z Gabrielą, którą traktuje jak córkę, jest podobnie. Jednak autorzy podkreślają, że nawet w tak sprzyjających warunkach on nigdy nie pozbędzie się swojej traumy do końca. Noce spędza w wykopanym przez siebie bunkrze, a interakcje z innymi ludźmi są w najlepszym wypadku zdawkowe. Nie zapomniano także o umiejętnościach tropicielskich Johna. Pomijając główny wątek, na samym początku filmu Rambo pomaga lokalnym władzom odnaleźć trójkę turystów w trakcie powodzi.

Niestety, jeśli myśleliście, że braki fabularne zrekompensujecie sobie scenami akcji, muszę was rozczarować. Wbrew  wydźwiękowi i założeniom sceny akcji są może ze dwie? Z czego jedna w finale. Obie to nie lada gratka dla fanów, ale ostatnia zdecydowanie bardziej zapada w pamięć: John polujący na adwersarzy w sieci wykopanych przez siebie korytarzy, liczne pułapki, lejąca się krew. Taki Kevin sam w domu w wersji dla dorosłych. Szkoda tylko, że do pozostałych potencjalnych scen czyni się aluzje zamiast pokazać, co i jak. Tak w 2/3 seansu Rambo udaje się nastukać jednemu mafiosowi. Odnajduje jego dom, następuje cięcie i akcja przeskakuje do poranka, kiedy to policja stara się ustalić na miejscu bieg wydarzeń, a my widzimy wyłącznie efekt końcowy.

Co do rzekomej brutalności… w przeciwieństwie do poprzedników tę również da się policzyć na palcach jednej ręki (dosłownie 3 sceny). No chyba, że mamy na myśli drastyczność, z jaką pokazano kartel i traktowanie kobiet, będących żywym towarem, wtedy faktycznie dobijemy do… 10 scen?

Wszystko to daje w rezultacie film strasznie nijaki, wymuszony, którego niektóre składowe są w porządku, ale żeby do nich dotrwać, trzeba swoje wysiedzieć. Last Blood nie nadaje się ani na rzeź pokroju Johna Rambo, ani na akcyjniaka typu Rambo 2, ani na coś poważniejszego w stylu First Blood. Cholera, zaryzykuję stwierdzenie, że nie sprawdzi się nawet jako tępa, ale relaksująca rozrywka jak The Expendables. W najlepszym wypadku jest to film przeciętny i najsłabszy w serii. Moja ocena: 3-.